Smirnow – rosyjski Kowalski

Kiedy zapytałam Rosjan, jakie jest najpopularniejsze nazwisko w ich kraju, większość odpowiadała – Iwanow. Niektórzy, szukając analogii z polskim Kowalskim, twierdzili, że – Kuzniecow (kuzniec – kowal). A nieprawda. Zarówno co do Kowalskiego, jak i Iwanowa. Aktualnie najpopularniejszym nazwiskiem w Polsce jest Nowak, z wielką przewaga nad Kowalskim (ten na drugim miejscu, na trzecim Wiśniewski), a w Rosji prym wiodą Smirnowowie. Iwanow pojawia się faktycznie zaraz po Smirnowie, a po Iwanowie Kuzniecow. Muszę tu przytoczyć metodologię, jak wyodrębniono pierwszą trójkę w kraju tak ogromnym i różnorodnym jak Rosyjska Federacja. Ekipa badawcza (2005 rok, na nowsze badania nikt się nie porywał, a przynajmniej ja nie znalazłam) spisała wszystkie spotykane nazwiska i otrzymała listę 15 tysięcy. Bardzo mnie ta liczba zdziwiła, bo jest wyjątkowo mała (dla porównania w Polsce w latach 90-tych było 20 tys. nazwisk). Oznacza ni mniej ni więcej, tylko to, że bardzo wielu Rosjan nosi to samo nazwisko. Podczas badania Rosja została podzielona na regiony i następnie wybrano listę 250 nazwisk, które powtarzały się we wszystkich zakątkach. Takiej metodzie właśnie Smirnow zawdzięcza swoje poczesne miejsce, dodam, że na pewno zasłużenie, bo znam bardzo wielu Smirnowych, w ogóle ze sobą nie spokrewnionych.

Najnowsze wpisy Blogerów ze Świata. Zapraszamy

A pierwszy spis najpopularniejszych nazwisk rosyjskich powstał, w roku 1972. Niejaki Borys-Ottokar Henrychowicz Unbegaun (nazwisko niekoniecznie rosyjskie, jak się domyślacie; zresztą książkę Rosyjskie nazwiska wydał po angielsku w Wielkiej Brytanii) sporządził ów spis na podstawie petersburskiej książki telefonicznej z 1910 roku. Listę można analizować pod kątem etnicznego pochodzenia obywateli Petersburga z początku XIX-ego wieku; na przykład zawiera ona wiele nazwisk niemieckiego pochodzenia Szmidt i Szulc. Dla ciekawych początek listy:

Иванов/Iwanow (a jednak)
Васильев/Wasiliew
Петров/Pietrow
Смирнов/Smirnow
Михайлов/Michajłow
Фёдоров/Fiodorow
Соколов/Sokołow
Яковлев/Jakowlew
Попов/Popow
Андреев/Andriejew
Алексеев/Aleksiejew
Александров/Aleksandrow
Лебедев/Lebiediew
Григорьев/Grigoriew
Степанов/Stiepanow
Семёнов/Siemionow
Павлов/Pawłow
Богданов/Bogdanow
Николаев/Nikołajew
Дмитриев/Dmitriew
Егоров/Jegorow
Волков/Wołkow
Кузнецов/Kuzniecow (na tak odległym miejscu!)
Никитин/Nikitin
Соловьёв/Sołowiow
Тимофеев/Timofiejew
Орлов/Orłow
Афанасьев/Afanasjew
Филиппов/Filippow
Сергеев/Siergiejew
Захаров/Zacharow
Матвеев/Matwiejew
Виноградов/Winogradow
Кузьмин/Kuźmin
Максимов/Maksimow
Козлов/Kozłow
Ильин/Iljin
Герасимов/Gierasimow
Марков/Markow
Новиков/Nowikow
Морозов/Morozow

Najnowsze wpisy w kategorii Rosja

Pierwsze oficjalne rosyjskie nazwiska pojawiły się w końcu XIV wieku, a otrzymali je kniaziowie i bojarzy. Tak jak i w Polsce, często pochodziły od miejscowości i posiadłości szlachty: Mieszczerskij, Wiaziemskij, Kołomienskij. Końcówka -ski jest charakterystyczna dla typowych nazwisk słowiańskich i występuje nie tylko w Polsce, ale właśnie w Rosji, na Ukrainie, w Czechach, na Słowacji. W XVI-XVIII wieku nazwiska rozpowszechniły się, a ze względu na przybyszów z dalszego wschodu (Turkmeni, Tatarzy, Turcy) często dźwięczały całkiem nie po słowiańsku: Kanyko, Kantemir (od Chan-Temir), Kurakin (tur. suchy). Inaczej niż swojskie, choć niekoniecznie ładne: Durnoj, Chitroj, Suchoj, z akcentem na ostatniej sylabie (dla odróżnienia od negatywnie nacechowanych przymiotników). W nazwiskach kończących się na -ago akcent położono na przedostatniej sylabie: Czernago, Żywago, Burago.

Cudzoziemcy, którzy zruszczyli się (np. byli zagraniczni żołnierze w rosyjskiej armii), bo zauroczyli się Rosją, a jeszcze bardziej ruską żoną, zostawali z reguły przy swoich nazwiskach, dodając rosyjsko brzmiącą końcówkę. Takie nazwiska jak Kirjanowy i Zakirjanowy brzmią niby po rosyjsku, a w rzeczywistości są pochodzenia tatarskiego. Jednak najczęściej nazwiska tworzono po prostu od imion: Pietrow, Wasiliew, Siemionow, Iwanow i tak dalej.

Historia naszego lidera wśród nazwisk, Smirnowa (w samej Moskwie jest 70 tysięcy Smirnowych!), ma kilka wersji. Najczęściej wspomina się o starych imionach Smiriena i Smirnyj. Imiona te nadawano dzieciom, które sprawiały jak najmniej kłopotów rodzicom (choć dla mnie wersja wątpliwa, bo w jakim wieku w takim razie nadawano imiona?). Ciekawsza jest wersja o koczowniczym plemieniu, które niosło innym ludom kaganek oświaty. Przedstawiciele tego plemienia witali się słowami: Priszli my k wam S MIRom NOWYM! (Przyszliśmy do was z nowym światem). I tak zostali Smirnowami. Ten wariant na pewno spodobałby się dyrektorowi generalnemu u mojego byłego rosyjskiego pracodawcy, Smirnowowi właśnie.

O Kuzniecowach pisać nie będę, bo to oczywiste, ale jest jeszcze jedno ciekawe popularne nazwisko, notabene nosi je moja bardzo dobra rosyjska znajoma z Dmitrowa. To Popow. Oczywiście nazwa ta pochodzi od popa i jego krewnych (popowa żona = żona popa, popowy dzieci = dzieci popa, a tych ostatnich bywało sporo), ale było też staroruskie imię Pop (Popko), dawno już zapomniane.

Mamy też całą kategorię nazwisk związanych ze zwierzętami i ptakami: Miedwiediewy (od niedźwiedzia), Worobiowy (od wróbla), Sołowiowy (słowika), Zajcewy (zająca) i – najliczniejsi – Sokołowy. Ci ostatni zyskali popularność zapewne ze względu na rozpowszechnione polowania z sokołami.

Osobna historia to nazwiska sowieckich dygnitarzy… I skąd wzięło się nazwisko Putin? Ale to już na kolejny odcinek.

Źródła:

http://earth-chronicles.ru/news/2014-11-21-73581

http://russkg.ru/index.php?option=com_content&view=article&id=4390:-500&catid=84:2012-12-02-23-13-33&Itemid=63

i generalnie runet oraz obserwacje własne

Zapisz

Zapisz