Stuart Malutki i tajemniczy obraz

Co ma wspólnego znany film rodzinny Stuart Malutki z węgierskim malarstwem awangardowym? Pamiętacie ten film? Na pewno tak. To klasyczna opowieść dla dzieci, ze wspaniałymi rolami choćby znanego z Dr House Hugh Laurie. Dla przypomnienia zdjęcie, ale tym razem skupcie się na jego drugim planie, tak jak zrobił to Gergely Barki, węgierski historyk sztuki, który w czasie świąt Bożego Narodzenia w 2009 postanowił obejrzeć Stuarta ze swoją córką.

Ku swemu wielkiemu zdziwieniu w jednej ze scen dostrzegł na ekranie zaginiony 90 lat temu słynny obraz węgierskiego awangardzisty Róberta Berénya Śpiąca kobieta z czarną wazą. Barki znał ten obraz z czarno-białej reprodukcji powstałej przy okazji jednej z wystaw w 1928 roku. Nie wiadomo jak obraz trafił za ocean, wiadomo jednak, że jego ostatnia właścicielka, asystentka w rekwizytorni studia Sony Pictures, wypatrzyła go w jednym z antykwariatów w kalifornijskiej Pasadenie poszukując jakiegoś wyrazistego obrazu do tła w scenie głównej Stuarta. Jeszcze w czasie trwania zdjęć Lisa próbowała wykupić obraz, ale wtedy był on niezbędny do ewentualnych dubletów. Spróbowała ponownie po kilku latach. Okazało się wtedy, że obraz został wypożyczony na plan opery mydlanej Family Law, a później wymazano go ze spisu rekwizytów. Na prośbę Lisy jej znajoma wszczęła poszukiwania, w wyniku których obraz odnaleziono w innym magazynie. Niedługo potem dzieło stało się ozdobą jej salonu.

W międzyczasie inna znajoma Lisy, zwiedzając Muzeum Sztuk Pięknych w Budapeszcie natknęła się na dzieło Berénya Wiolonczelistka i jej uwagę zwrócił podobny styl obrazów. Barki dociera jednocześnie do wuja Melanie Griffith, który pracował przy filmie jako rekwizytor i potwierdza, że właścicielką obrazu jest Lisa. Na spotkaniu do którego doszło po dwóch latach w jednym z parków w Waszyngtonie Barki za pomocą śrubokrętu pożyczonego od ulicznego sprzedawcy hot-dogów zdejmuje z obrazu ramę i dzięki znajdującej się na odwrocie pieczęci wystawy z 1928 r udowadnia, że chodzi o utracone dzieło węgierskiego awangardzisty. Po pięciu latach od dokonania odkrycia udaje mu się w końcu sprowadzić obraz do kraju.

Obraz przedstawia drugą żonę malarza, Etę Breuer. Berény był nie tylko malarzem, członkiem słynnej grupy Nyolcak, ale również kompozytorem i aranżerem. Etę poznał w czasie jednego ze spotkań w Berlinie. Znudzony Berény grał na stojącym w rogu pokoju fortepianie. Swą grą oczarował węgierską wiolonczelistkę i tak stała się ona inspiracją wielu jego późniejszych dzieł, na których często przedstawia ją w zmysłowych pozach.

Na marginesie warto dodać, że od 1919 roku malarz przebywał w Berlinie na przymusowej emigracji z racji roli jaką odegrał w czasie Republiki Rad – był szefem wydziału malarstwa w Departamencie Sztuki, autorem m.in. znanego plakatu Do broni! Do broni! Pozwolono mu wrócić do kraju w 1926 roku.

Odnaleziony dzięki Stuartowi Malutkiemu obraz do 12 grudnia można oglądać w galerii Judit Virág (Falk Miksa u.30). 13 grudnia trafi na aukcję w Centrum Kongresowym w Budapeszcie. Cena wywoławcza 34 mln Ft.