Greckie słowa, które trudno przetłumaczyć na inne języki

0

Grecy są bardzo dumni ze swojego języka, który powstał ponad 4.000 lat temu. W zmienionej formie przetrwał do czasów współczesnych, ale nie przerwał swojej ciągłości. Nie znaczy to jednak, że się nie zmienił. Zmienił się i to bardzo: zarówno pod względem pisowni, jak i słownictwa, które przyjęło obce wyrazy.

Zachowały się jednak pewne słowa, które w niezmienionej lub prawie niezmienionej formie przekazują wartości zakorzenione głęboko w kulturze greckiej. Słowa, które można zrozumieć w pełni dopiero po poznaniu greckiej historii, a których nie można przełożyć w prosty sposób na inny język. Oczywiście nie znaczy to, że nie można użyć do ich przetłumaczenia wyrazu o podobnym znaczeniu lub wyjaśnić ich znaczenia opisowo.

Przyjrzyjmy się kilku takim przykładom.

Filotimo (φιλότιμο) – to jedno z tych słów, na temat którego trwa zażarta dyskusja pod tytułem: przetłumaczalne, czy nie? Jedni twierdzą, że słowo to opisuje rzeczywistość znaną tylko Grekom, drudzy natomiast upierają się, że nie można w ten sposób obrażać innych narodów, które wykazują podobne cechy. Ale co ono w ogóle znaczy?

Filotimo to poczucie honoru, dumy, szacunku i poświęcenia. To stawianie innych ponad siebie bez oczekiwania niczego w zamian. To bycie dobrym człowiekiem z czystym sercem. Grecki filozof Tales powiedział, że filotimo jest dla Greków jak oddychanie. Żaden Grek bez tego nie jest Grekiem.

Mimo że to tak piękny wyraz, ukochany Google, który wie wszystko najlepiej, tłumaczy filotimo jako pychę, co oczywiście jest błędne i nie ma nic wspólnego z prawdziwym znaczeniem.

Meraki (μεράκι) – mój ulubiony wyraz, który oznacza robienie czegoś z radością, oddaniem i pasją. Wkładanie całego swojego serca w to, co się robi i robienie tego najlepiej, jak tylko się potrafi. Anglicy mówią, że robią coś with passion, natomiast Grecy robią coś me meraki (με μεράκι).

Często wnukowie mówią o swoich babciach, że ugotowały obiad με μεράκι, czyli włożyły w to mnóstwo serca i miłości. Od słowa meraki pochodzi też meraklis (μερακλής), czyli osoba, która robi coś z wielkim zaangażowaniem i sprawia jej to radość.

Palikari (παλικάρι) – to odważny, śmiały chłopiec (zazwyczaj w okresie nastoletnim) lub młody mężczyzna. Podczas wojny o niepodległość Grecji w latach 1821-29 palikari był wojownikiem, który dzielnie bronił swojej ojczyzny, i nie bał się oddać za nią życie.

Dzisiaj mianem palikari określa się młodego mężczyznę, który staje w obronie słabszych, lub dokonuje chwalebnych czynów. Palikari może też być użyte w stosunku do kobiety, która jest wyjątkowo odważna. Starsze osoby i matki zazwyczaj tak zwracają się do młodych mężczyzn i swoich synów.

Mangas (μάγκας) – słowo to też sięga czasów wojny o niepodległość, kiedy to manges (μάγκες) nazywano mężczyzn należących do oddziału o tej nazwie. Byli to mężczyźni odważni, waleczni, typowi palikaria (παλικάρια). Z czasem do tych oddziałów zaczęto rekrutować osobników o buntowniczym charakterze, prowokujących bójki, którzy zdecydowanie odstawali od manges. Nazwano ich moschomanges (μοσχομάγκες).

Pod koniec dziewiętnastego wieku określenie to przeniosło się na robotniczą grupę społeczną zamieszkującą duże miasta, takie jak Ateny, Pireus, Saloniki. Ubierali się oni w charakterystyczny sposób (jak na obrazku wyżej), używali języka mangika (μάγκικα) i trzymali w ręku koboloi (κομπολόι).

Dzisiaj mangas znaczy tyle, co silny, pewny siebie mężczyzna, ale zachowujący się w sposób prowokujący, buntownik. Jest używane raczej w negatywnym znaczeniu lub ironicznie.

***

Powyższy artykuł nie jest wyczerpujący, zawiera tylko najbardziej charakterystyczne wyrazy, które są podawane w słownikach jako nieprzetłumaczalne. Takich wyrazów jest zdecydowanie więcej i na pewno powstanie kolejna część tego wpisu.

Jeśli znasz inne greckie wyrazy, które trudno przetłumaczyć, daj mi znać w komentarzu, a uwzględnię je w kolejnym wpisie.

 *Artykuł opublikowany pierwotnie na blogu Powiedz to po grecku.


Statystyki odwiedzin strony (dane Google Analytics)

Unikalni użytkownicy: 26

Wszystkie wyświetlenia strony: 28

Poprzedni artykułPrzychodzi baba do lekarza cz.1
Następny artykułDzień Ojca w Grecji
Zaneta Barska
Cześć! Nazywam się Żaneta Barska. Jestem tłumaczem języka greckiego i miłośniczką wszystkiego, co greckie. Moją misją jest promowanie języka greckiego i kultury Greków, aby jak najwięcej Polaków zainteresować tym krajem i pięknym językiem. Aby ułatwić im naukę języka greckiego, napisałam rozmówki polsko-greckie. Ponadto na moim drugim blogu Pod Akropolem na nowo odkrywam moje ukochane miasto - Ateny.

ZOSTAW ODPOWIEDŹ

Proszę wpisać swój komentarz!
Proszę podać swoje imię tutaj