Zamawiaj i pij kawę jak prawdziwy Grek (w klimacie siga-siga)

Wydawać by się mogło, że kawę zamówić umie każdy, bo przecież nie ma w tym żadnej filozofii. Jednak w Grecji ta filozofia jest, więc nawet zamawianie i picie kawy rządzi się swoimi prawami. Czytajcie dalej, jeśli chcecie się dowiedzieć jakimi.

Kultura kawy

W Grecji kawę pije każdy i o każdej porze. Przed śniadaniem, po śniadaniu, w przerwie na papierosa, po obiedzie i po kolacji, podczas oglądania meczu i podczas dyskusji politycznych. Grecy spożywają średnio 5,5 kg kawy rocznie i, mimo że nie należą do czołówki narodów spożywających najwięcej kawy (są aż na 15 miejscu), jest to ich ulubione codzienne zajęcie.

Od samego rana na ulicy można zobaczyć Greków idących do pracy z papierowym kubkiem kawy w ręku. Po obiedzie przychodzi czas na kolejną kawę, a po pracy spotykają się ze znajomymi w kawiarniach, gdzie znowu wypijają kawę. Charakterystyczne jest zaproszenie do wspólnego wyjścia słowami Pame gia kafe? (Πάμε για καφέ;), czyli Idziemy na kawę?

Gdzie wypić kawę?

Tradycyjną kawę po grecku, czyli ellinikos kafes (ελληνικός καφές) najlepiej wypić w kafenijo (καφενείο). Jest to miejsce spotkań mężczyzn, głęboko zakorzenione w tradycji greckiej. W takim lokalu podawana jest głównie kawa i alkohol, przy których mężczyźni rozprawiają o życiu, o polityce i o piłce nożnej. Kobiet tam się raczej nie spotka.

Kafeterja (καφετέρεια) to nowoczesna kawiarnia, w której serwuje się wszelkie odmiany kawy popularne w całej Europie, np. espresso, cappuccino, kawę rozpuszczalną – stigmieos kafes (στιγμιαίος καφές), kawę z filtra – kafes filtru albo galikos kafes (καφές φίλτρου/γαλλικός καφές) oraz inne bardziej nowoczesne wynalazki jak macciato, freddoccino itp. Na pewno warto spróbować typowo greckich wynalazków jakimi są frappe (φραπέ) i freddo, które opisuję poniżej.

Popularne jest kupowanie kawy na wynos – sto hieri (στο χέρι) i delektowanie się nią podczas spaceru po mieście lub na plaży.

Ellinikos kafes (kawa po grecku)

Kawa po grecku to nic innego jak kawa turecka, która pojawiła się w Grecji w okresie okupacji tureckiej. Grecy, aby zatrzeć jakikolwiek związek tej kawy z Turcją, nazwali ją grecką i było po kłopocie.

Kawę po grecku przygotowuje się z drobno mielonej, czarnej kawy, którą parzy się w specjalnym tygielku – briki (μπρίκι). Podczas przelewania kawy do filiżanek tworzy się na wierzchu pianka zwana kajmaki (καϊμάκι). Jeśli pianka się nie wytworzy, oznacza to że kawa nie została zaparzona w prawidłowy sposób lub jakość ziaren kawy jest wątpliwa. Żeby zobaczyć jak się parzy kawę po grecku, polecam obejrzeć ten filmik od specjalisty do kawy greckiej.

Kawę po grecku podaje się w małych filiżankach, ale nie oznacza to, że pije się ją na raz. Wręcz przeciwnie. Taką kawę pije się przez wiele godzin, co idealnie wkomponowuje się w grecką filozofię życia siga-siga (σιγά-σιγά), czyli powoli, bez pośpiechu.

Ciekawostka: dawniej w Grecji mówiło się, że jeśli dziewczyna potrafi zaparzyć idealną kawę po grecku, jest dobrym materiałem na żonę.

Frappe

Kawa mrożona frappe została wymyślona przypadkowo, ale szybko wkradła się w serca Greków, zwłaszcza tych młodszych. Frappe przywodzi na myśl lato i długie przesiadywanie w kawiarni na świeżym powietrzu.

Frappe jest bardzo prosta do przygotowania: wystarczy ubić specjalną kawę rozpuszczalną i cukier z odrobiną wody, żeby powstała gęsta piana, następnie dorzucić kostki lodu, dolać wody i ewentualnie mleko.

Żeby urozmaicić smak kawy, można dodać gałkę lodów waniliowych – pagoto wanilia (παγωτό βανίλια) lub dolać kilka kropel likieru Baileys.

Freddo (po włosku zimny)

W ostatnich latach do Grecji zawitała moda na espresso. Żeby jednak nie było tak pospolicie, Grecy wymyślili własny napój na wzór frappe. I tak w Grecji zamówimy freddo espresso i freddo cappuccino.

Freddo espresso to espresso z kostkami lodu, a freddo cappuccino – to samo co espresso, ale z dodatkiem gęstej pianki z mleka – afrogala (αφρόγαλα). Podobnie jak frappe, freddo jest idealne na lato.

No dobrze, ale jak w Grecji zamówić kawę?

Podczas zamawiania kawy musimy od razu powiedzieć, czy chcemy do niej dodać cukier i mleko. W tym celu przyda się kilka zwrotów.

W zależności od tego, ile słodzimy powiemy:

ena kafe sketo (ένα καφέ σκέτο), czyli poproszę kawę bez cukru

ena kafe metrio (ένα καφέ μέτριο), czyli poproszę kawę średnio słodką, zazwyczaj z jedną łyżeczką cukru

ena kafe gliko (ένα καφέ γλυκό), czyli poproszę kawę słodką, zazwyczaj z dwiema łyżeczkami cukru

(słowo kafe zastąpimy odpowiednim rodzajem kawy, którą chcemy zamówić).

Jeśli pijemy kawę z mlekiem, do powyższych zwrotów dodamy me gala (με γάλα), a bez mleka – horis gala (χωρίς γάλα). Kawę po grecku pije się bez mleka, a freddo z samej definicji jest z mlekiem lub bez. Więc tak naprawdę mleko możemy dodać do frappe lub kawy na gorąco (rozpuszczalnej lub z filtra).

W takim razie, gdy kelner się Was spyta Ti tha parete? (Tί θα πάρετε), odpowiecie np. Ena frappe metrio me gala (Ένα φραπέ μέτριο με γάλα), czyli frappe średnio słodką z mlekiem, albo Ena freddo cappuccino gliko (Ένα freddo cappuccino γλυκό), czyli freddo cappuccino słodkie.

Stin igja sas

Skoro już wiecie, jak zamówić kawę, nie pozostaje mi nic innego, jak życzyć Wam na zdrowie – stin igja sas (στην υγειά σας)! Jeszcze tylko jedna ważna informacja na koniec: nigdy nie wznosimy toastu szklanką z kawą. Podobno przynosi to nieszczęście, z tego względu że kawa jest napojem podawanym również na pogrzebie.

Smakują Wam greckie kawy? Którą lubicie najbardziej? Dajcie znać w komentarzu.

*Artykuł opublikowany pierwotnie na blogu Powiedz to po grecku.